Vragen over PAS en PFAS

29 september 2019

Op 29 september 2019 heeft de fractie PvdA schriftelijke vragen gesteld ingevolge artikel 38 van het Reglement van Orde van Waterschap Vallei en Veluwe. De vragen over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) zijn door de fractie PvdA als volgt ingeleid:

“De fractie van de PvdA heeft met instemming kennis genomen van de mededeling van het DB in een van de laatste september commissievergaderingen dat er een lijst wordt opgesteld van die projecten van het waterschap die vertraging oplopen door de zogenaamde PAS problematiek. We begrepen dat die lijst er komt op verzoek van de provincie en de Unie van waterschappen.

Wij gaan er van uit dat die ‘PAS lijst’ ook zodra mogelijk ter kennis wordt gebracht aan het AB en de commissieleden. Inmiddels is er ook een zogenaamd PFAS probleem bij gekomen (zie de link hieronder). Het gevolg daarvan is, kort samengevat, dat slib momenteel niet zo eenvoudig te verwerken is en dat ook daardoor vertragingen optreden en belemmeringen aan de orde zijn.

De PvdA fractie zou graag zien dat t.b.v.de AB en commissieleden ook met betrekking tot de PFAS problematiek een lijst wordt opgesteld van projecten waar dit speelt en wat daarvan de gevolgen (ook op financieel gebied) zijn.”

https://www.stadszaken.nl/klimaat/werklocaties/2367/na-pas-probleem-nu-ook-pfas-probleem

Beantwoording PAS

In de zomer van 2019 hebben de provincies, op verzoek van het Rijk, een inventarisatie uitgevoerd van projecten die mogelijk geraakt worden door de uitspraak van 29 mei van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State betreffende het programma aanpak stikstof (PAS). De inventarisatie had betrekking op alle projecten waarvoor nog geen onherroepelijk toestemmingsbesluit is genomen, maar waarvoor dit binnen 1,5 jaar wel nodig zou zijn omdat er sprake is van potentiële stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden. Daarbij is geen lijst van projecten gevraagd, maar uitsluitend het aantal projecten.

Ten tijde van de inventarisatie was het lastig om een goede inschatting te maken van de impact op projecten. Daarvoor zijn namelijk gedetailleerde gegevens nodig. De rekentool die hiervoor nodig is (AERIUS Calculator) werd op het moment van de inventarisatie geactualiseerd, zodat deze voldoet aan de uitspraak van de Raad van State. Daarom was de rekentool niet beschikbaar ten tijde van de inventarisatie. Potentieel werden in dat stadium vrijwel alle waterschapsprojecten (niet zijnde onderhoudsprojecten), waarvoor nog geen onherroepelijk toestemmingsbesluit was genomen en waarvan de start van de uitvoering binnen 1,5 jaar is gepland, dus geraakt.

Op 16 september 2019 is een nieuwe versie van AERIUS Calculator beschikbaar gekomen. Hiermee kan de uitstoot van stikstof en de neerslag daarvan op Natura 2000-gebieden. Begin oktober is het kader voor toestemmingsverlening beschikbaar gekomen. Aan de hand van een stappenplan kan vastgesteld worden of activiteiten vergunningplichtig zijn. Vanaf week 41 nemen de provincies vergunningaanvragen voor activiteiten waarbij stikstof vrijkomt weer in behandeling. Samengevat betekent dat:

• Als aangetoond kan worden dat activiteiten geen significante effecten hebben op Natura 2000 gebieden, dan kan een vergunning verkregen worden. Uitstoot kan beperkt worden door met schonere technieken te werken of door te salderen.

• Die projecten die wel effect kunnen hebben op de natuur zijn alleen mogelijk als ze van groot maatschappelijk belang zijn en er geen alternatieven zijn. Dan kunnen ze gebruik maken van de ADC-toets en de effecten compenseren.

Aansluitend hebben diverse provincies de invoering van nieuwe stikstofregels ingetrokken of opgeschort. Dit heeft consequenties voor de vergunningverlening. Provincies en het Rijk geven uiterlijk 1 december 2019 hierover nadere duidelijkheid.

Het waterschap houdt bij de voorbereiding van de projecten rekening met het huidige kader voor toestemmingsverlening en gaat op basis van de uitkomsten van de AERIUS Calculator na of een gewijzigde aanpak noodzakelijk is. Bij de dijkverbeteringsprojecten kan gezien het groot maatschappelijk belang, waarschijnlijk gebruik gemaakt worden van de ADC-toets.

Beantwoording PFAS

De Staatsecretaris van Infrastructuur en Waterstaat heeft een landelijk tijdelijk handelingskader (THK) voor PFAS opgesteld. Het THK bevat onder meer normen voor het verspreiden en toepassen van grond en baggerspecie met PFAS op de landbodem en randvoorwaarden en oplossingsrichtingen in geval van verspreiden of toepassen van baggerspecie in oppervlaktewater. Het THK beoogd de stagnatie die optreedt bij grond- en baggerwerkzaamheden waar mogelijk op te heffen. Concreet betekent dit in ieder geval dat projecten die in realisatie zijn of gaan vanaf 1 oktober 2019 de grond of baggerspecie extra moeten analyseren op PFAS.

Ook in het beheergebied van ons waterschap is PFAS aangetroffen. Dit heeft geleid tot het verschuiven van de totale baggerplanning in stedelijk gebied met één jaar. De invoering van het THK leidt tevens tot vertraging bij de lopende projecten in landelijk gebied. Dit omdat er aanvullende analyses op PFAS moeten worden gedaan met als risico uitstel op de uitvoering van de projecten wanneer daar PFAS wordt aangetroffen.

Ten behoeve van de baggerwerken in Eemnes, Leusden, Wageningen, Elburg-Oostendorp, Apeldoorns kanaal en Beekbergen zijn extra analyses uitgevoerd en is de uitvoering van de werkzaamheden vrijwel volledig doorgeschoven naar 2020. Ten behoeve van de baggerwerken in de Woudenbergse Grift zijn extra analyses uitgevoerd en is sprake van extra uitvoeringskosten als gevolg van het THK voor PFAS. Voor de herinrichting van de Fliert wordt een extra (water)bodemonderzoek uitgevoerd. Het waterschap participeert in het onderzoek dat het RIVM, in opmaat naar een definitief handelingskader, uitvoert en waaruit landelijke achtergrondwaarden kunnen worden afgeleid.

De kosten voor analyses op PFAS en de extra uitvoeringskosten als gevolg van het THK voor PFAS kunnen naar verwachting oplopen tot € 200.000,-. Het handelingsperspectief is tijdelijk. Een definitief handelingsperspectief zal naar verwachting in 2020 gereed zijn.